Hedonizm(Hazcılık) Nedir ?


Hedonizm kökünü "zevk" anlamına gelen eski yunanca hedon kelimesinden alır. Kirene okulunda Sokrates'in öğrenciliğini yapan Aristippos tarafından kurulmuş bir felsefi öğretidir aristippos'dan sonra bu öğretiyi Epikuros devam ettirmiştir.

Hedonizm insanların yaptıkları her eylemde kendi hazlarını amaçlamalarını savunur. Buna göre insanlar için iyi olan şey onlara haz veren şeylerdir onlara acı veren şeylerse kötü olan şeylerdir. Modern dünyada hedonizm kendini beğenmişlik içki uyuşturucu seks ve pembe dizi kelimelerini çağrıştırmaktadır. Ancak klasik hazcılığın tanımı gösterişli olması gerekmeyen basit bir tanıma dayalı zevki en üst düzeye çıkart acıyı en aza indir. 

Hazcılığın kötü düşünülmesinin sebebi sadece bireyin zevklerini ve sadece bireyi ele aldığı için egoizm ile olan yakınlığıdır. Çünkü hazcılıkta sen kendi hazlarının peşinden koşarken başka bir bireyin acısına sebep olabilirsin. Bir diğer görüş olan Pragmatizmi(Faydacılık ele aldığımızda Pragmatizm olabileceği kadar daha fazla kişinin olabilecek en çok kişinin zevkini ve iyiliğini amaçlar başka bir yazıda pragmatizm hakkında konuşacağız. Ancak şu anda söyleyebiliriz ki faydacılık ve hazcılık birbirinden farklıdır.

Aristippos hazza yönelip acıdan kaçmayı söyler. Aristippos'a göre bedensel hazlar daha önemlidir hazın niteliği ise önemsizdir onun için haz geçmişte ya da gelecekte değil şimdidedir. Hazcılık öğretisini devam ettiren Epikuros ise bedensel hazzı değil daha çok tinsel hazzı tercih eder onun için haz ruhumuzun huzuru ve dinginliğidir. Epikuros bedensel zevkin dinlerin peşinden koşmayı değil bilgeli tercih eder onun için gerçek haz sürekli olandır ve sürekli olan hazza ancak bilgelikle ulaşılabilir. Epikuros'a göre anlık şiddetli hazlardan kaçınılmalı ve daha çok dingin ama sürekli olan hazlar tercih edilmelidir ve Epikuros'a göre anlık haz varan şeylerin gelecekte hazları daha da azaltabileceği ne ön görerek hareket edilmeli.

 Eleştirmenler, hedonizmin türü ne olursa olsun, onu bir ahlak kılavuzu olarak görüyor çünkü hedonizm, doğru ve yanlışı değerlendirirken özgürlük veya adalet gibi diğer tüm değerleri göz ardı ediyor.


Hedonist olmak ya da olmamak:

1) iyi bir insan olmak belki de size haz veren bir şeydir ve bu yolla gönüllü bir şekilde insanlara ve başkalarına yardım ettiğinizde haz yaşarsınız. Burada sizler birer faydacı hedonist olursunuz ulaşılabilecek en üst hazza ulaşabilmek için mümkün olduğunca çok kişiye yardım etmeyi amaçlayabilirsiniz ancak bu örnek aşırı iyimser insanlar için geçerlidir.

2)Deneyimsel kaçınma tüm hayatınız boyunca depresyon ıstırap hatta can sıkıntısı gibi acılardan kaçınmaya çalışıyorsanız, onunla yüzleşmeye istekli olmayabilirsiniz. Hatta deneyimsel kaçınma uygulayan insanlar, zihinlerini mevcut durumunu kabullenemedikleri için ciddi zihinsel sağlık sorunları yaşarlar. Tıpkı bir hastalığınızın olup da hastalığınızın olduğunu kabul etmemeniz gibi. Bu durum gitgide ilerler. Ayrıca kaçınmak yerine kendinizi zararlı duygular hissetme izni vermeniz gerekiyor. Böylelikle hoş hislerin tam değerini hissetme ihtimaliniz daha fazladır. Tıpkı çok acıkınca yenilen yemek gibi çok yorulunca yatılan yatak gibi. Yaşadığınız negatif şeyler sizlere yaşadığınız hazlardan daha fazla zevk almanızı sağlar.

3) Deneyim Makinesi
Hedonizme karşı popüler bir argüman, "fıçıdaki beyin" veya "deneyim makinesi" senaryosunun ayrıntılarını verir.
Diyelim ki bilinciniz, her zaman sadece zevki deneyimlemenizi sağlayan bir cihaza yerleştirilebilir. Orada öylece oturur, sonsuzluğun geri kalanında birbiri ardına iyi hisler hissedersiniz. Yapmak ister misin? Eğer öyleyse, bir Hedonist olabilirsiniz. Bu örneğin ütopik önermesi rahatsız edici geliyorsa,
Hedonizm ile ilgili şu popüler tereddütleri düşünüyor olabilirsiniz:

a) Sadece iyi hisleri deneyimlemenin gerçekten bir hayat yaşamadığı… hiç de yaşamak olarak kabul edilmeyebilir. Öyküsel bir hayat fikrine, hayatınızın inişli çıkışlı, aksiliklere ve büyük başarılara sahip bir hikaye gibi olduğuna ilgi duyuyorsanız,
o zaman bu zevki her zaman en üst düzeye çıkarma fikri biraz boğucu görünmeyebilir, aynı zamanda sahip olmaya çalıştığınız yaşam türü için ideal olmayabilir.
b) Çoğu zaman, bir birey için iyi bir duygu, sadece "iyi" hissetmekten çok daha karmaşık olabilir. Belki de iyi hissetmenin bir parçası, bir sansasyona yol açan bir deneyimin parçası olmaktır.
ve sadece size teslim edilmesi değil. Bir kaplıcada sonsuza kadar şımartılmak ister miydiniz? Belki zor bir iş gününden sonra bu kulağa hoş geliyor, ama zaten sonsuzluktan beri bir kaplıcadaysanız o kadar da iyi değil.
c) Sadece hazzı hissetmekten çıkarılacak ders yoktur. Acı bizi insan olarak büyütür,
ve büyüme olmadan belki de olmak istediğimiz insanlar olmayacağız.
Herhangi bir felsefe gibi, her zaman hevesli hayranlar ve ölümcül muhalifler olacaktır.